[Giải Đáp] Ngũ cốc là gì?:: Gồm những loại nào và mang lại lợi ích gì?

Hashtag Trends 08/04/2020

Ngũ cốc (tiếng Trung Quốc: t 五穀, s 五谷, p Wǔ Gǔ), ban đầu, trong thời kỳ Trung Quốc cổ đại, là tên gọi chung để chỉ năm loại thực vật với hạt có thể ăn được, sau này là cụm từ hay được dùng để gọi chung cho các loại cây lương thực hay sản phẩm chính thu được từ chúng. Tuy nhiên, trong cách hiểu của các dân tộc chịu ảnh hưởng từ nền văn hóa Trung Hoa thì khái niệm về ngũ cốc không hoàn toàn giống nhau. Tại Trung Quốc, tồn tại 2 thuyết cơ bản hơi khác nhau một chút về ngũ cốc. Ngoài thuyết về ngũ cốc còn có các thuyết lục cốc, cửu cốc. Tuy nhiên, thuyết về ngũ cốc chiếm ưu thế, có thể là do nó có liên quan tới học thuyết về Ngũ Hành.

Ngũ cốc là lễ vật cung hiến Táo quân, vị thần cai quản việc bếp núc, và các vị thần theo truyền thống.

Từ nguyên

Thuyết về ngũ cốc đã có mầm mống sơ khai trong Luận Ngữ, tuy nhiên trong Kinh Thi, Kinh Thư chỉ đề cập tới "bách cốc" (100 loài thực vật để ăn) mà không thấy nói gì tới "ngũ cốc". Thuật ngữ ngũ cốc chỉ xuất hiện trong các tác phẩm từ thời nhà Hán.

Nội dung

Về nội dung của ngũ cốc, có hai thuyết. Một thuyết liệt kê ngũ cốc bao gồm đạo (稻 lúa-Oryza spp.), thử (黍 kê Proso-Panicum miliaceum), tắc (hay túc 粟), mạch (麥 bao gồm đại mạch, tiểu mạch, hắc mạch và yến mạch), thục (菽 đậu tương). Nhưng căn cứ vào các ghi chép trong Kinh Lễ thì ngũ cốc lại bao gồm ma (hạt gai dầu), thử, tắc, mạch, thục. Hai thuyết này chỉ khác nhau ở chỗ một thuyết thì có lúa gạo nhưng không có gai dầu, còn thuyết kia thì có gai dầu nhưng không có lúa gạo. Khi kết hợp cả hai thuyết này lại sẽ có đạo, thử, tắc, mạch, thục, ma là sáu loại lương thực. Tác phẩm Lã Thị Xuân Thu (thế kỷ 3 TCN) thời Chiến Quốc có 4 thiên đàm luận về nông nghiệp, trong đó thiên "thẩm thì" bàn về các loại cây trồng có hòa (tắc), thử, đạo, ma, thục, mạch tổng cộng 6 chủng loại; còn trong thiên "thập nhị kỉ" bàn về tác vật, cũng có 6 chủng loại.

Ngũ cốc gồm những loại nào và mang lại lợi ích gì?

Ngũ cốc là tên gọi chung của loại thức phẩm được làm từ 5 loại hạt khác nhau. Được dân gian và y học hiện đại nghiên cứu và khẳng định mang đến nhiều giá tri dinh dưỡng kể cả người già và trẻ nhỏ. Thông thường ngũ cốc được làm từ 5 loại hạt thông dụng là: mè, gạo nếp, gạo tẻ, lúa mì và các loại đậu.

1. Mè

Mè là hạt đầu tiên trong ngũ cốc

Trong hạt mè (vừng) có chứa nhiều dưỡng chất như: protein (đạm), lipit (chất béo), gluxit (chất bột đường), calo nhiệt lượng, canxi, photpho, sắt và các vitamin (như B1, B2, niacin...).

Ngoài ra trong hạt mè còn có folic acid, saccharose, pentose, hắc sắc tố... Và đặc biệt là hàm lượng vitamin E rất lớn, đứng hàng đầu trong các thực phẩm (100 g mè đen chứa tới 5.14 mg vitamin E).

Trẻ nhỏ ăn mè hay dùng dầu chiết xuất từ hạt mè mang lại nhiều ích lợi:

Nhận được đầy đủ 4 nhóm chất thiết yếu cho cơ thể, cung cấp dinh dưỡng dồi dào cho sự phát triển.
Nhuận tràng, trị táo bón, khó tiêu: nhờ lượng chất xơ cao có trong hạt mè giúp ruột hoạt động tốt hơn và có ích cho quá trình bài tiết chất thải.
Cung cấp canxi, photpho và sắt: là những chất các bé thường thiếu và cơ thể khó tổng hợp.
Tăng cường hệ miễn dịch và lưu thông máu tốt nhờ hoạt động của vitamin E.

2. Gạo nếp

Gạo nếp cũng là ngũ cốc giàu dinh dưỡng

Gạo nếp là 1 thực phẩm rất giàu dinh dưỡng, trong đó thì nếp cẩm xếp hàng đầu, được xem như 1 siêu thực phẩm xét ở góc độ dinh dưỡng. 1 thìa gạo nếp cẩm chứa 1 lượng đáng kể vitamin E, chất xơ, sắt và chất chống oxy hóa.

Người ốm ăn cháo gạo nếp nhanh phục hồi sức khỏe, phụ nữ sau sinh ăn gạo nếp để tăng tiết sữa... Tuy nhiên, với trẻ nhỏ, gạo nếp lại gây chứng khó tiêu (vì chứa nhiều amilopectin - chất tạo độ dẻo của gạo), vì vậy mà nên hạn chế dùng gạo nếp cho các bé.

3. Gạo tẻ

Gạo tẻ

Là nguồn cung cấp tinh bột dồi dào, chất protein, vitamin (B1, B2, niacin, vitamin E), ít chất sắt, kẽm và nhiều chất khoáng (Magie, Photpho, Kali, Canxi).

Với trẻ nhỏ, gạo có lợi cho hồng cầu và enzym (nhờ chất sắt), chống oxy hóa trong máu và hỗ trợ tăng trưởng và phát triển của tế bào (nhờ kẽm), giúp xương và răng phát triển (nhờ phopho và canxi), tổng hợp protein và hỗ trợ hoạt động enzym (nhờ kali), giữ cân bằng chất lỏng cơ thể và hoạt động bì

nh thường của hệ thần kinh cùng bắp thịt (nhờ muối).

Dù khá nhiều dinh dưỡng nhưng nó không đủ cho nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể nên dùng gạo cần kết hợp với chế độ dinh dưỡng đa dạng thực phẩm khác.

4. Lúa mì

Lúa mì

Carbonhydrate là thành phần dinh dưỡng chính của lúa mì, nó cung cấp năng lượng cho cơ thể nhưng có thể ảnh hưởng tăng nồng độ đường trong máu.
Trong lúa mì chứa phần lớn chất xơ không hòa tan (1 số làm thức ăn cho vi khuẩn có lợi trong đường ruột) và ít chất xơ hòa tan. Nó chứa 1 lượng protein vừa phải và các vitamin và khoáng chất: selen, mangan, đồng, photpho, folate.

Với trẻ nhỏ, lúa mì được xem như nguồn cung cấp carbonhydrate và vitamin dồi dào, đáng tin cậy. Lượng chất xơ lớn trong lúa mì khiến nó trở thành "thuốc nhuận tràng tự nhiên" cho các bé. Lúa mì cũng dễ tiêu hóa tránh được tình trạng đầy hơi, khó tiêu ảnh hưởng đến tinh thần và vận động của trẻ.

Lúa mì nguyên cám sẽ tốt hơn lúa mì trắng.

5. Các loại đậu

Ngũ cốc còn bao gồm các loại đậu

Đậu nành, đậu xanh, đậu đen, đậu đỏ, đậu Hà Lan,... đều là nguồn dinh dưỡng dồi dào và có ích cho con người, kể cả trẻ nhỏ. Cũng vì thế mà nhiều người có chế độ ăn chay trường có thể bổ sung và cân bằng dinh dưỡng cho cơ thể nhờ các thực phẩm chế biến từ các loại đậu.

Trong đậu chứa lượng protein dồi dào, rất ít chất béo, giàu chất chống oxy hóa, chất xơ, các vitamin (A, B, C...) và các khoáng chất thiết yếu (canxi, sắt, kẽm...) đều rất có lợi cho trẻ nhỏ ở nhiều độ tuổi phát triển.

Ăn các loại đậu nguyên hạt sẽ tốt hơn cho bé so với đậu tách vỏ vì thành phần chất xơ và nhiều dưỡng chất khác tồn tại trong vỏ của chúng.

Trẻ nhỏ thường xuyên ăn các loại đậu hay ngũ cốc khác sẽ được bổ sung năng lượng và dinh dưỡng dồi dào, giúp cho tiêu hóa và hấp thụ dinh dưỡng tốt, giảm tình trạng béo phì nhưng lại tăng cân tốt, ngăn ngừa nhiều bệnh tật như ung thư, tiểu đường (trẻ nhỏ cũng có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường), tim mạch...

Ngũ cốc chỉ có các loại trên?

Trong cách hiểu của các dân tộc chịu ảnh hưởng từ nền văn hóa Trung Hoa thì khái niệm về ngũ cốc không hoàn toàn giống nhau.

Về sau này, ngũ cốc được hiểu là tất cả các loại cây có hạt dùng làm lương thực điển hình như một số loại ngũ cốc sau.

6. Ngô (bắp)

Ngô (bắp)

Ngũ cốc nguyên hạt mà ai cũng biết đó chính là ngô (bắp). Trong hạt ngô nguyên chất có chứa nhiều dưỡng chất như: magiê, phốt pho, kẽm, đồng, chất chống oxy hóa và vitamin B, có nhiều chất chống oxy hóa như lutein và zeaxanthin. Ngoài ra ăn ngô nguyên hạt còn giúp tăng hệ vi khuẩn đường ruột khỏe mạnh, giảm nguy cơ mắc các chứng bệnh về mắt như đục thủy tinh thể.

7. Gạo lứt

Gạo lứt

Gạo lứt là loại ngũ cốc nguyên hạt được nhiều người biết đến và ưu tiên sử dụng bởi trong gạo lứt có chứa nhiều thành phần dinh dưỡng như: magiê, sắt, canxi, vitamin B và phốt pho. Đặc biệt, gạo lứt có chứa chất lignan một chất chống oxy hóa, làm giảm nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch, huyết áp, tiểu đường…

8. Yến mạch

Yến mạch

Ban đầu khi yến mạch xuất hiện ở Việt Nam ít người sử dụng loại ngũ cốc này tuy nhiên càng về sau càng có nhiều người tin dùng vì sản phẩm này đặc biệt tốt cho người tiểu đường, lại giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất, ngoài ra yến mạch còn có chất chống oxy hóa avenanthramide bảo vệ tim khỏi các bệnh khác nhau, giảm nguy cơ ung thư ruột kết và huyết áp thấp.

9. Lúa mạch

Lúa mạch

Khi nhắc đến yến mạch thì chắc chắn phải có lúa mạch một loại ngũ cốc nguyên hạt giúp bổ sung tuyệt vời cho chế độ ăn uống lành mạnh. Bên cạnh đó lúa mạch còn chứa nhiều khoáng chất và vitamin rất tốt như: mangan, sắt, kali, phốt pho, magiê, selen, đồng, kẽm, vitamin B và chất xơ.

10. Lúa mì nguyên chất

Lúa mì nguyên chất

Lúa mì nguyên chất được các chuyên gia đánh giá là chứa thành phần dinh dưỡng tốt hơn so với lúa mì thông thường. Không những thế lúa mì nguyên chất có nhiều chất chống oxy hóa, chất xơ, vitamin và khoáng chất.

Lúa mì nguyên chất là thành phần có trong một số loại thực phẩm như: mì, mì ống, bulgur và semolina.

11. Lúa mạch đen nguyên hạt

Lúa mạch đen nguyên hạt

Bên cạnh lúa mạch thông thường thì lúa mạch đen nguyên hạt cũng là loại ngũ cốc cực bổ dưỡng với hàm lượng chất xơ tuyệt vời, với nhiều khoáng chất, giúp giảm hấp thu carbohydrate, ngăn chặn lượng đường trong máu tăng nhanh.

12. Gạo hoang dã

Gạo hoang dã

Gạo hoang dã nghe cái tên có vẻ xa lạ đúng không nào nhưng thực tế đó chính là ngũ cốc nguyên hạt gồm: cám, mầm và nội nhũ nếu như bạn dị ứng với thành phần gluten có trong lúa mì thì bạn có thể chọn sử dụng gạo hoang dã để boior sung dưỡng chất cho cơ thể. Đặc biệt sử dụng gạo hoang dã giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường và cải thiện sức khỏe của tim.

13. Hạt kê

Hạt kê

Hạt kê loại hạt ngũ cốc nguyên chất, người ta tìm được trong thành phần của hạt kê có chứa: kodo, foxtail, finger, proso, ngọc trai và kê nhỏ. Những thứ này có hoạt chất chống oxy hóa cao, làm giảm chất béo trung tính, tăng cholesterol tốt hoàn toàn không chứa Gluten

Như vậy, nói là ngũ cốc nhưng thực tế có tới gần 300 loại khác nhau nên không lạ khi nhiều người có nhiều cách liệt kê khác nhau về ngũ cốc. Nhưng chung quy người ta khái quát được, ngũ cốc là nguồn thực phẩm lợi ích về dinh dưỡng và sức khỏe cho con người.

Với gần 300 ngũ cốc các loại, sẽ không khó để chọn lựa 1 số để đưa chúng vào thực đơn dinh dưỡng cho các bé, và cả gia đình. Đừng bỏ quên ngũ cốc - nguồn thực phẩm quý giá hàng đầu tự nhiên ban tặng cho con người nhé!

Hashtag: #NgũCốc

Tags: Góc chia sẻ